czwartek, 28 kwietnia 2011

O deszczu, błocie i ... żabie

Deszcz -  kto nie słyszał, nie widział, nie doświadczył deszczu … ale wiesz, co to jest deszcz? To wielkie pranie w niebie. Wszystkie brudne, czarne chmurzyska kąpią się aż woda na ziemię pryska /z pewnego wiersza/

 Deszcz, to najstarsza kołysanka świata … oj, jak dobrze się śpi, gdy pada sobie tak, jakby od niechcenia. Deszcz to wróg policjantów… zmywa wszelkie ślady niczym sprzymierzeniec przestępcy… i należałoby, bez dwóch zdań, oddać deszcz pod sąd. Ulewa owszem robi porządki, ale niekiedy z tymi porządkami przesadza!
 Deszcz w Kamerunie różne ma imię. Wiosna w Afryce to pora deszczowa i... bywa "kapuśniaczek" zwykle nad ranem, gdy mgła opada, bywa oczekiwany, gdy zaczyna się pora sadzenia kukurydzy, orzeszków arachidowych, kiedy kawa zaczyna kwitnąć tysiącami małych białych kwiatków, kiedy nie ma źdźbła zielonej trawy, kiedy w powietrzu unosi się pył i niebo ma kolor różowy… wyglądamy deszczu… i zaczyna padać, czyli następna pora deszczowa nadeszła. Jest czym oddychać, parasole idą w ruch, kalosze na nogi. I uwielbiam ten czas… pada, a właściwie LEJE, jakby ktoś wylewał wiadra wody z nieba, wszystko i wszyscy zwalniają swoje obroty, albo wcale ich nie włączają, zaczyna się deszczowe afrykańskie leniuchowanie… Nie ma szkoły, poczta zamknięta, biura zamknięte, ośrodki zdrowia puste, personel jeśli przyszedł to śpi na biurkach. Jakie było moje zdziwienie, że poczta, sklepy w naszej stolicy z powodu deszczu  ZAMKNIĘTE, będą otwarte gdy przestanie padać! Ulice puste… możesz zwiedzić miasto, wszystkie zakamarki, robić zdjęcia, ile tylko zapragniesz, bo nie "uwidzisz" ani pół policjanta, możesz przejechać na czerwonym świetle, żółte taksówki mają wolne, czas się zatrzymał!
 Nasze kameruńskie ulewy chodzą w parze z burzami. Niebo rozświetlają pioruny, których tyle nie widziałam, jak długo żyję. Nie jeden raz piorun uderzył w nasze palmy, w dom, nie jeden raz spalił nam urządzenia elektryczne, choć wszystko było powyłączane. Gdy usłyszymy choćby mały pomruk burzy, choć nie widać ciemnej chmurki, biegiem wyłączamy wszelkie urządzenia, bo na porządku dziennym mamy tzw. suche burze. Piękny to widok: niebo robi się ciemne, przyglądasz się ciężkim deszczowym chmurom na horyzoncie, deszczu  jeszcze u nas nie ma, ale go słyszysz, bo już pada 500 metrów od nas… Ktoś kiedyś powiedział, że każdy mężczyzna, który przeżył generalne porządki w swym domu, wie i rozumie dlaczego burza jest rodzaju żeńskiego /śmiech/. Koniec końcem zawsze po burzy wychodzi słońce i u nas nie jest inaczej… Po wielkiej ulewie przychodzi słońce, robi się parno... następnego dnia to samo… i po pewnym czasie mam dosyć pory deszczowej… i wyglądam pory suchej… Nie pomyślcie czasem, że podczas pory deszczowej nic nie robimy tylko leniuchujemy… między nami mówiąc leniuchować także trzeba umieć! Takie deszczowe dni kiedy leje cały dzień należą do rzadkości. Leje przez dwie, trzy i więcej godzin i potem nagle robi się jasno, i jest prawie tak, jakby nie padało, gdyby nie błoto, kałuże i wszelkie doły pełne wody! Po kilku godzinach prażenia naszego słońca po kałużach, błocie nie ma prawie śladu!
Błoto – z kameruńskim deszczem  nierozłączne jest błoto koloru cegły, które lepi się do wszystkiego! Po każdym wyjściu z domu zabierasz się do szorowania butów i nóg. Biada tobie jeśli zostawisz obłocone buty… błoto zaschnie na kość i masz podwójną robotę!  Najlepiej na bosaka… nie jeden raz siedziałam w pralni w dużym zlewie i szorowałam swoje stopy… ostatnim razem  trzeba było, pomimo zdrowego rozsądku, którego siostry Pallotynki maja sporo /śmiech/, wyjechać w deszcz… i nie dało się podjechać autem pod małą górkę! Maczeta poszła w ruch, podkładamy liście z palm, jakieś gałęzie pod koła, pchamy, ciągniemy, jesteśmy  mokre od deszczu, śmiechu, buty w samochodzie, a my na bosaka, po kostki w błocie… jak za dawnych dziecięcych lat, rój owadów radośnie bzyka i wchodzi do oczu i kąsa… co niektórzy zawsze mają kawę pod ręką, wiec popijamy, bo podobno podnosi ciśnienie i koi nadszarpnięte nerwy… i gdyby nie Opatrzność Boża, która przysłała nam rosłych mężczyzn siedziałybyśmy pod tą górką i w rowie do dzisiaj! Wiecie, deszcz deszczem, błoto błotem, a takich rozsądnych jak my jest więcej… i nie jedna droga jest zablokowana przez auto większe czy mniejsze i wtedy sprawdza się powiedzenie, że najdalej zajdziesz na swoich nogach, albo kup sobie motocykl, co nie oznacza, że dotrzesz do celu, bo gliniasty trakt w porze deszczowej zmienia się w błotniste trzęsawisko.
Żaby - a ich deszczowe koncerty, burczenie, kumkanie, donośne trele, przeciągłe rechotanie… to jedno z najbardziej nastrojowych głosów w naszej naturze… Uchowaj Boże!!! W Afryce nie ma spokojnej nocy… Pora sucha - usłyszysz wszelkie żyjące tutaj cykady, świerszcze  i tak śpiewaj, że się w końcu przyzwyczaisz i wychodzisz wieczorkiem posłuchać, popatrzeć na miliony gwiazd i porozmyślać o życiu i śmierci i zapytać raz jeszcze i nie ostatni : co mnie tutaj do Afryki przywiodło?
 W porze deszczowej prym wiodą żaby wszelkiego rodzaju z ich rechotaniem. To jest koncert na tysiące głosów! Jedne kończą, drugie zaczynają! Już masz cichą nadzieję, że będzie cisza… i jest minutę, dwie i na nowo zaczyna się koncert… Na żabie łowy zapraszamy! A miłośnicy żab biją na alarm, bo co trzeci gatunek z prawie 6500 tysięcy żab zagrożony jest wyginięciem. No cóż, żabie udka mają swoich smakoszy i jak mi wiadomo, co roku ludzie zjadają 11 ton tego przysmaku, który nazywa się żabka! Przyjeżdżajcie do Doume i łapcie, zbierajcie, polujcie, zastawiajcie sidła… Ale od jednej żabci proszę z daleka! Ta żabcia to Goliat Płochliwy. Jest największą żyjącą żabą na świecie i żyje w rzekach o szybkim prądzie, często w pobliżu wodospadów tylko w Kamerunu i Gwinei. Może osiągnąć 40 cm długości i waży ponad 3 kg, i jej mięsko jest bardzo smaczne. A jak skacze… skok naszego Goliata dochodzi do 6 metrów i trudno go złowić, bo naprawdę jest płochliwy i bardzo ostrożny. Prowadzi, jak na żabę przystało wodny tryb życia. Jada ryby, inne żaby, małe ptaki. Goliat jest objęty międzynarodową ochroną, bo grozi mu wytępienie ze względu na smaczne udka i pozostałe części zabietego ciała. Na zdjęciu to chyba malutki Goliacik Płochliwy. Chłopcy, którzy go przynieśli myśleli, że jestem miłośniczką żabich udek i chcieli zrobić interes… nie zrobili! Może jednak mogłam ją kupić i... hodować?
I może zrobiłabym  interes z... Goliatem Płochliwym!
Nie było jeszcze Pallotynki
 zajmującej się hodowlą żab! Gazety pisałyby, nie jeden reportaż zostałby napisany, nie jedno zdjęcie by zrobiono... i może uzbierałabym trochę środków finansowych na budowę budynku szkolnego, w którym byłby pokój nauczycielski i magazyn... może jeszcze na płot by coś zostało!

niedziela, 24 kwietnia 2011

I mamy Wielkanoc...

Poranek powitał nas mgła, jak mleko. Ptaki śpiewają, wydaje mi się, że głośniej niż zwykle... Pachnie świeżością po wczorajszej ulewie... Która to już Wielkanoc w moim życiu... nie będę liczyć! Ale powiem, że jest kolejną "stacją" w mojej drodze do nieba, tym razem w Doume, na końcu świata, gdzie palmy i żyrafy zaglądają do okna /śmiech/.

Kolejna Wielkanoc, kolejne żonkile /tym razem tylko na fotografii/, jajka na śniadanie, żółte kurczaczki, białe króliki, tęczowe pisanki, na stole pyszności, mokry Dyngus i wspaniali goście, zwiedzanie Grobów Pana Jezusa... to nasza tradycja... a ja się dziwię, że Afrykańczycy tak bardzo przywiązani są do swojej... i życzenia specjalnie dla Was!



 Maleńki baranek ma żółte różki,
pilnuje pisanek na trawie z rzeżuszki,
gdy nikt nie patrzy, chorągiewką buja i beczy cichutko
Wesołego Alleluja!

Chrystus Zmartwychwstał - z martwych wstań i Ty!

Niech te słowa wielkanocnego pozdrowienia ubogacą Wasze serca prawdziwą radością wiary w zwycięstwo naszego Zbawiciela. Niech światło Radości oczyści Wasze serca z codziennych trosk, zwątpień i rozczarowań, aby przez Was rozbłysło Ono wszystkim ludziom, napełniając ich nadzieją, miłością i wiarą.
Zwycięstwo Pana niech sprawi w Was, aby każdy dzień był wypełniony ufnością i gotowością pomocy drugiemu człowiekowi.

Z serdecznym pozdrowieniem
i modlitwa s. Judith

piątek, 22 kwietnia 2011

Triduum Paschalne w naszej diecezji...

Dzisiaj Kościół rozpoczyna uroczyste obchody Triduum Paschalnego, w czasie którego wspominamy mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Nasz kameruński Kościół liczy sobie ponad 100 lat, więc jest kościołem bardzo młodym, borykającym się z licznymi problemami. Aktualnie w Kamerunie mamy 24 diecezje i w tej liczbie znajduje się także i nasza Diecezja Doume Abong - Mbang.
Każdy Afrykanin w coś wierzy, ponieważ wiara jest podstawą ich życia i daje siłę do przetrwania, jest związana z kulturą i mentalnością Afryki, tak często dla nas Europejczyków nie do pojęcia. Przywiązanie do tradycji, wierzeń pogańskich, szczególnie daje o sobie znać w momentach krytycznych, a więc w chwilach śmierci najbliższych, podczas choroby, wojny... Trudne przeżycia wpływają na załamanie nieutwierdzonej wiary chrześcijańskiej. Jeden z misjonarzy powiedział:

"Nie osądzajcie na pierwszy rzut oka ani nie zważajcie na to, coście słyszeli w Europie, wyzwalajcie się z Europy, z jej zwyczajów i ducha. Stańcie się Czarnymi z Czarnymi... Nie wychowujcie ich na sposób europejski, lecz pozostawiajcie im to, co jest im właściwe. Postawcie się wobec nich, jako słudzy Pana, badajcie ich obyczaje i zwyczaje, aby je udoskonalić, uświęcić..."

Nie jest to łatwe w praktyce... wierzcie mi! Często się zdarza, że "dobry" katolik jest w niedzielę rano na Eucharystii, popołudniu uczestniczy w ceremoniach jakiejś sekty, a w nocy idzie do szamana, by załatwić sobie gri-gri, które ma go ochronić przed złymi mocami. Pomimo to liczba chrześcijan wzrasta.
Na początku 1900 w Afryce żyło 9 milionów chrześcijan, a w 2000 roku było ich 380 milionów, to widzialny znak działania Boga.

No cóż i u nas Czas Wielkiego Postu się skończył. Rozpoczęliśmy go Środą Popielcową, która zgromadziła w kościele tłumy wierzących i ludzi nie związanych z Kościołem: muzułmanów, protestantów, animistów /wyznawcy religii tradycjonalnych/ i przedstawicieli różnych sekt, których u nas jest sporo. Po co przyszli? Po popiół!
Pochylali swoje głowy bardziej z pobudek magi, rytuału. Ten dzień ma magiczną moc przyciągania ludzi do katolickich kościołów. Można znaleźć i takich, którzy spóźnili się, ale gotowi są zapłacić za ten magiczny pył, aby tylko mieć go na swojej głowie. Dla wielu Afrykańczyków jest to czas odnowy ducha, nawrócenia i modlitwy. Milczą balafony, tam-tamy, nie ma tańców podczas liturgii...
Nabożeństwo Drogi Krzyżowej cieszy się wielka popularnością. Stacje Drogi Krzyżowej porozmieszczane są po wiosce i prawie cała społeczność uczestniczy w tej modlitwie. Modlitwa rozpoczyna się prawie zawsze o 15,00 kiedy jest największy upal... i kończy się przed zachodem słońca, aby czasem nie nadepnąć na węża lub innego gada. Dziwna rzecz... dla niektórych to nabożeństwo jest ważniejsze niż niedzielna Msza Święta.

Wielki Czwartek jest szczególnym świętem kapłanów. W naszej diecezji Mszę Świętą Krzyżma celebrujemy tydzień wcześniej ze względu na odległości, które dzielą poszczególne parafie od kościoła katedralnego w Doume. W tym roku kapłani z całej diecezji przybyli do Abong-Mbangu.

Mamy tutaj drugą katedrę... W 1983 roku miał być podział diecezji, ale do tego nie doszło, ale nazwa katedra Abong-Mbang została.
Kościół został odnowiony przez ks. Oliviego i połączyliśmy dwie uroczystości: Mszę Świętą Krzyżma i poświecenie odnowionego kościoła.
Podczas Eucharystii ks. Biskup Jan Ozga święcił oleje: chorych, katechumenów oraz Święte Krzyżmo.
Kapłani całej diecezji odnowili przyrzeczenia kapłańskie, które są wyrazem jedności i wspólnoty duchowieństwa diecezjalnego. Na uroczystość przybyły także Siostry zakonne pracujące w naszej diecezji. Ten dzień jest okazją do wspólnego spotkania, porozmawiania i zjedzenia wspólnego posiłku.






Wieczorem w Wielki Czwartek wierni przychodzą na Mszę Świętą Wieczerzy Pańskiej. Ryt mycia nóg i często całowania czarnej stopy jest doświadczeniem wzruszającym. Woda nabiera stopniowo ciemnego koloru, bo wybrany "apostoł" przyszedł do kościoła pieszo...
Adorujemy Pana Jezusa, który modlił się z Apostołami w Ogrodzie Oliwnym do północy. Każda dzielnica, poszczególne ruchy religijne mają swoją godzinę adoracji.
W Wielki Piatek odzywają się tam-tamy. Ich dźwięk obwieszcza śmierć Jezusa na Kalwarii. To nasza tradycja. Głosem bębnów były przekazywane bardzo ważne wiadomości, w tym wieść o czyjejś śmierci. Za pomocą specjalnych udzerzeń obwieszcza się tę smutną wiadomość. Często słyszy się krzyk rozpaczy kobiet lub innych osób, który mówi: "Przyjdźcie wszyscy, mam żałobę, zostawcie pracę, nasz brat umarł..." Zwyczaj ten został wprowadzony do liturgii Wielkiego Piątku.

Droga Krzyżowa rozpoczęła się dzisiaj o 8 rano. Wędrowaliśmy przez "quartier" czyli dzielnice naszego Doume, rozwazajac stacje Drogi Krzyzowej. Padalo, zerwal sie wiatr...mamy pore deszczowa, czerwone bloto lepilo sie do butow...


Wielka Sobota czas modlitwy, oczekiwania na Wigilie Paschalna. Poznym
wieczorem zgromadzimy sie w naszym kosciele i zaspiewamy radosne ALLeluja! Kilkanascie osob otrzyma sakrament chrztu. Wielka to radosc!  W Kamerunie nie ma zwyczaju malowania pisanek, ani swiecenia pokarmow.
Siostry Pallotynki z Doume beda malowaly jajka, ktore zniosly   kamerunskie kury i napewno upieka mazurka..., aby tradycji stalo sie zadosc!
 




środa, 20 kwietnia 2011

Wspomnienie o Misjonarzu...

Wielu spotykanych przeze mnie ludzi wprawia mnie w prawdziwe zażenowanie gdy mówią, że wyjazd do Afryki jest poświeceniem, jest czymś wielkim, nie każdego na to stać...
Wyjazd na misje, bycie Misjonarzem jest darem za darmo danym!
Każdy otrzymuje swoją misję i wszystko to, co potrzebne jest do jej zrealizowania... i nie można powiedzieć, że to, co robię w Afryce jest lepsze od tego, co robią moje współsiostry w Polsce. Trudności, cierpienia?
Gdzie ich nie ma! Cierpienie i radość zawsze idą w parze. Co z tego, że mam daleko do domu, że tęsknię, że upał, że robaki, ze piasek... ale właśnie tutaj, jestem pewna, jest moje miejsce, mój czas... i wiele radości, bez której nie sposób nigdzie żyć!
 Prawdą jest także, że ktoś kto wyjeżdża na misje zostawia wiele, ale po to, aby dawać świadectwo Słowu i Miłości Boga, a niektórzy są wezwani do tego, aby oddać swoje życie Afryce. Mam tutaj na myśli męczenników, ale i zwykłych Misjonarzy, którzy umierają z powodu chorób, najczęściej malarii.

Dzisiaj chcę napisać o ks. Andrzeju Dudziku, który 5 kwietnia 2011 roku zmarł na skutek malarii.
Od 4 miesięcy w naszej diecezji misjonarzuje s. Ida, która razem z ks. Andrzejem w Centrum Formacji Misyjnej przygotowywała się do wyjazdu na misje. Przyszli Misjonarze przez rok uczą się języka, poznają specyfikę kraju, do którego mają pojechać i tak po ludzku zżywają się ze sobą, łączy ich ta sama pasja. S. Ida bardzo przeżyła śmierć ks. Andrzeja... powtarza, jak to się mogło stać!?
Dlaczego właśnie On, dlaczego, dlaczego...
 "Andrzej był człowiekiem doświadczonym - wcześniej przez 5 lat pracował w Rosji.
Często opowiadał o swoich doświadczeniach misyjnych na terenie Rosji i snuł plany, co do tego, jak będzie w Sierra Leone. Był radosny, pełen werwy, inicjatywy, bardzo lubił porządek i dbał o niego. Jak to będzie z tym porządkiem w Afryce... zastanawiali się inni..., ale wiadomo, że misjonarz chce czy nie chce musi się umieć znaleźć we wszystkich warunkach. Andrzej był duszą towarzystwa, często żartował, że będzie w Sierra Leone szukał diamentów - dziś można powiedzieć, że znalazł najpiękniejszy DIAMENT - życie wieczne... ale ciągle pytam siebie i Pana Boga... dlaczego. Był tam tylko 2 miesiące i tak po ludzku tyle mógł zrobić, a nas misjonarzy jest tak mało... Pan Bóg ma swoje plany i swój czas.


ks Andrzej stoi obok S. Idy, tej w białym karmelitańskim płaszczu

Andrzej był najstarszy z naszej 18-osobowej grupy, miał 43 lata w tym 15 lat kapłaństwa. Jego śmierć była i wciąż jest ogromnym zaskoczeniem dla nas wszystkich - myślę o rodzinie, przyjaciołach, członkach grupy z CFM-u, ale też i o misjonarzach, którzy mimo tego, że osobiście nie znali Go, zostali bardzo poruszani wiadomością o Jego tak przedwczesnej śmierci.
Ks. Andrzej przyjechał do Afryki, do Sierra Leone 11 lutego 2011 roku wraz z ks. Jackiem Turkiem /mieli stworzyć nową misję diecezji warszawsko-praskiej/. Łatwo zauważyć, że było to około dwóch miesięcy temu... dla mnie, mówi s. Ida, jako osoby stojącej na progu posługi misyjnej ta śmierć jest tajemnicą, znakiem od Boga, którego trzeba mi odczytać we właściwy sposób, przez pryzmat wybrania, przez pryzmat Miłości.
Andrzej zachorował na malarię jedyny raz w swoim życiu - po raz pierwszy i ostatni jednocześnie, pod koniec marca. Od 28 marca Kasia Wróblewska /świecka misjonarka pracująca na terenie diecezji Makkeni/ na bieżąco informowała nas o stanie zdrowia naszych kolegów, którzy znajdowali się w szpitalu. Stan zdrowia Jacka był dość stabilny, inaczej było z Andrzejem. Reakcja organizmu na podane leki nie dawała podstaw, że będzie lepiej, Andrzej stracił świadomość... na skutek tego podjęto decyzję o natychmiastowym powrocie do Polski. Stan zdrowia pogorszył się do tego stopnia, że samolot lecący z Anglii do Polski miał przymusowe lądowanie w Berlinie, aby ratować Andrzeja. Niemieccy lekarze z kliniki specjalistycznej walczyli o życie Andrzeja. Niestety było już za późno.
Odszedł ten, który stał na samym początku posługi misyjnej, odszedł bo taka była wola Pana... choć trudno się z tym pogodzić!!!
Kasia wspomina, że Andrzej mówił swego czasu o pragnieniu cierpienia przed śmiercią - Bóg wysluchał Jego pragnienia - podróż ze Sierra Leone do Berlina była dla niego prawdziwą Kalwarią - organy wewnętrzne były już poważnie uszkodzone i przestały pracować... a On był świadomy - cierpiał świadomie i... znając Go, wiem, że oddal to cierpienie Bogu!
Kasia, która do końca towarzyszyła Andrzejowi mówi, że był w Afryce naprawdę szczęśliwy, bardzo otwarty na ludzi... dzieci do Niego lgnęły a On do dzieciaków... On po prostu promieniował, tryskał radością. Wstawał przed 5. 00 i jechał do wiosek, aby odprawiać Mszę Świętą. Dbał także o siebie... uważał, montował moskitiery, filtrował wodę... bał się malarii i innych chorób". / s. Ida Bujak Karmelitanka z Dimako/


Nie znałam Ks. Andrzeja... był jednym z nas, a właściwie jest tam po drugiej stronie i jestem pewna, że Jego śmierć nie była daremna. Wstawia się u Pana za nami i myślę, że pływa kajakiem po jeziorach niebieskich pod błękitnym niebem i nigdy nie zachodzącym słońcem....

Jego śmierć jest dla nas, misjonarzy, kolejną przestrogą, że malaria to podstępna choroba.

Andrzeju, pamiętamy o Tobie!

sobota, 16 kwietnia 2011

Smak banana...

Hmm... po prostu cudownie słodki smak!
Aby poznać smak prawdziwego banana trzeba przyjechać do Afryki.
Niektórzy twierdza, że w raju Ewa skusiła Adama nie jabłkiem, ale bananem... coś w tym musi być /śmiech/. Prawdą jest, że bananowce należą do najstarszych roślin uprawnych na ziemi. Zapewne były w Raju.
Nasz Wschód "pęka w szwach" od bananowców, które dają wiele gatunków bananów. W świecie można znaleźć 80 gatunków bananowców!!!

                            Banany jada się u nas codziennie, jak w Polsce ziemniaki. Przyrządza się je na wiele sposobów: gotuje się, smaży na oleju, zapieka w piecu, rozciera się na masę i wypieka tzw. "foutou" rodzaj chleba, który podaje się z pikantnym sosem rybnym lub mięsnym. Banany można suszyć, robić z nich konfitury i dodawać do ciast. Ciasto z bananami: palce lizać! Mnie najbardziej smakują jako deser prosto z drzewa.
Wtajemniczeni produkują piwo bananowe.
Bananowa słodkość jest tucząca, ma 3 razy więcej kalorii niż grejpfrut, ale ma wiele licznych wartości odżywczych, szczególnie potasu, bo aż 380 miligramów, czyli tyle ile wynosi dzienne zapotrzebowanie naszego organizmu.
Nasz Wschód jest "fabryka bananów"! Można powiedzieć, że zaopatrujemy w banany cały kraj. Kraje sąsiadujące z Kamerunem nie gardzą naszą słodkością.
Nie ma zagrody wokół której nie rosłyby bananowce. Każda rodzina posiada małą plantacje tzw. gaj bananowy, który przynosi owoce przez długie lata. Niektóre gaje mają po 50 lat i więcej.


W Kamerunie istnieją także plantacje uprawne, które mają po kilkanaście hektarów i są eksploatowane od 5 do 20 lat.
Z botanicznego punktu widzenia banany są... jagodami! Rosną na krzakach wyglądających, jak drzewa w kiściach osiągających nawet 3 metry.

Bananowiec jest uroczy!
Na samym czubku spiętrzone są ogromne liście, które z gracją zwisają ku dołowi. Jednym liściem można przykryć człowieka. Liść może i często chroni przed słońcem i deszczem.

     W kiści może się znajdować 400 bananów. Owoce mogą mieć kolor zielony, żółty lub czerwony w zależności od gatunku. Smak i długość banana także zależy od gatunku. Mamy małe bananiki, które mają 6 cm /może dlatego w języku arabskim słowo banan oznacza palec/  i ogromne, których długość dochodzi do 35 cm. Na szczycie drzewa znajduje się kwiatostan, na którego wierzchołku znajdują się kwiaty męskie, a u podstawy - kwiaty żeńskie. Każda grupa kwiatów przekształca się w kiść bananów. Owoce są beznasienne. Po wydaniu owocu bananowiec umiera. Ucina się łodygę a roślina kontynuuje swój wzrost za pomocą odrostów, czyli z bananowca wyrasta nowe "drzewko". Mądre księgi mówią, że bananowiec wywodzi się z Malezji, gdzie rósł już 4000 lat temu i dlatego banan często jest nazywany figą malajską. Z liści banana malajskiego otrzymuje się włókno, zwane "manilią", które jest wytrzymałe na rozmywanie i odporne na działanie wody morskiej. Z tego włókna powstają liny okrętowe, sieci rybackie, żagle... i jak nie podziwiać Pana Boga za te wszystkie rzeczy!

Banan może wpłynąć na poprawę naszego nastroju pod wszystkimi szerokościami geograficznymi. Któż z nas nie ma do czynienia z sytuacjami stresowymi. Przyspieszone bicie serca, skok ciśnienia... wystarczy jeść banany, które szybko uzupełniają niedobór potasu, magnezu i nerwy uspokojone, serce ochronione!!!

Więc polecam koktajl bananowy.
Bierzemy 4 banany, 2 słodkie pomarańcze, laskę wanilii.
Sok z pomarańczy i banany zmiksować, dodać nasiona z laski wanilii  i koktajl bananowy gotowy. /miedzy nami mówiąc, właściwie pisząc, taki koktajl najlepiej smakuje pod palma... afrykanską oczywiście/

Banany uwielbia barwny ptak afrykański Bananojad, który potrafi spałaszować każdego dnia kilka kilogramów tego specyfiku, któremu dano nazwę banan.

Banany, które kupuje się w Europie nie dojrzewają w Afryce. Na ogromnych plantacjach w Kamerunie kiście bananów rosną w niebieskich workach z malutkimi otworami. Zbiór kiści bananowców, które mają być wysłane w świat następuje przed osiągnięciem dojrzałości. Banany są bardzo nietrwale, przewozi się je w chłodniach o temperaturze 10 - 14°C .
Banany dojrzewają na miejscu przeznaczenia... więc nie ma w nich dużo słońca afrykańskiego... a szkoda!

Zapraszam do Kamerunu na bardzo dobre banany...
prosto z drzewa... smakują najlepiej!

Zdjęcia, opisy, zachwalanie... to nie to samo, jak zobaczyć, posmakować, dotknąć  samemu!

            


piątek, 15 kwietnia 2011

Zapraszmy na obiadek...

Po dwutygodniowej przerwie dzieci wróciły do szkoły. Spędziły ten czas różnie, jak na dzieci przystało... zabawa owszem, ale większość dzieciaków wyruszyła z rodzicami lub ze starszym rodzeństwem, babcią na oddalone od wiosek pole. Czas siewu arachidów, kukurydzy... Na polu po prostu się mieszka, nie wraca się do domu, szkoda nóg, czasu... las to drugi dom. Praca na polu, to ciężki kawałek chleba. Pola wydarte są dżungli i trzeba się napracować, aby ziemia wydała plony. Prace zaczyna się wczesnym rankiem, skoro świt, bo jest chłodno, słońce jeszcze zaspane i nie przypieka... a w południe najlepiej siedzieć w rzece, łapać motyle i bawić się, bo coś trzeba mieć z zasłużonych wakacji!
Dzisiaj będzie o zaradności afrykańskich dzieci. Nasze dzieci tak łatwo nie umrą z głodu i zimna/w Afryce także bywa zimno/ w razie jakiegoś kataklizmu. Gdy tylko nauczą się chodzić - idą po wodę

rano przed szkolą i późnym popołudniem.
Woda nie znajduje się blisko domu.

 Wioski usytuowane są na małych wzgórzach, a źródła znajdują się w dolinie, więc z pustym wiaderkiem, butelką czy plastikowym pojemnikiem można szybko iść lub biec... "z górki na pazurki" z radością i śmiechem.
Powrót do domu z ciężkim naczyniem napełnionym wodą to już nie zabawa, ale ciężka praca, jak na dziecko.

Od najmłodszych lat dzieci potrafią posługiwać się maczeta, która jest niezbędna do przeżycia w buszu.
Utorujesz nią drogę, zabijesz węża, wytniesz drzewo.
Maczeta służy także do obierania makabo, manioku i patatów.

Trzeba jeszcze przynieść drzewa na rozpalenie ogniska i "liście"/jest ich kilka gatunków i podobne są w smaku do naszego szpinaku/ do sosu i można gotować! Dziesięcioletnie dziewczynki potrafią ugotować obiad i to smaczny. Nie potrzebują sklepu i pieniędzy, aby przygotować COŚ do zjedzenia. Na naszym Wschodzie, gdy ktoś tylko chce pracować - nie będzie głodny!
Mamy maniok, liście... przydałoby się jakieś mięso... nie za dużo, do smaku!
Po co są chłopcy... Chłopcy idą na polowanie.
Co upolowali?
Nic wielkiego, jadalną mysz, która jest tutaj przysmakiem.

Teraz trzeba przygotować małe ognisko... i chłopcy nie potrzebują zapałek, aby zapłonął ogień...
Myszkę trzeba opalić nad ogniskiem, aby pozbyć się futerka, potem pozbyć się tego, co nie jest zjadliwe i można zanieść dziewczynom niech dalej gotują!

Zapytałam chłopaków: jak zrobić mały obiadek z myszki?
Siostro nie wiesz?
Na początek trzeba poszukać garnka, wlać wody, dodać soli, przypraw i przygotowane mięsko, to wszystko na małym ogniu gotujemy.
Dodać trzeba jeszcze oleju palmowego i na koniec obowiązkowo "piment" /bardzo ostra przyprawa przygotowana z małych żółtych i czerwonych papryk, które starte są na masę razem z cebulą i czosnkiem/
"Piment" dodawany jest w Kamerunie do każdego posiłku i nie widziałam, żeby zabrakło go na jakimkolwiek przyjęciu.
Można podziwiać ukryte w buszu plantacje maleńkich papryczek, które są bardzo drogie i ich uprawa naprawdę się opłaca.





A na koniec obiadu koniecznie trzeba zjesc owoce!
Ananasy, papaje, mandarynki.... i wiele innych!
Teraz na mangi przyszedl czas!
Drzewa mangowe obsypane sa mangami wiec: zajadamy sie!
 
Mamy problemy z polaczeniem internetowym, od kilku dni nie mamy pradu...to takze sa "przygody"
misjonarskie.

 



środa, 6 kwietnia 2011

Liany...

"Afryka to tysiące sytuacji. Najróżniejszych, odmiennych, najbardziej sobie przeciwnych. Ktoś powie: tam jest wojna! I będzie miał racje.
Ktoś inny: tam jest spokój. I także będzie miał racje. Bo wszystko zależy od tego - gdzie i kiedy" / R. Kapuściński/

Wszystko zależy od tego - gdzie i kiedy... U nas pokój lub spokój, jak kto woli... może przed burzą?
Formalnie nie jesteśmy zamieszane i zaangażowane w politykę, ale można powiedzieć, że wchodzi do nas kuchennymi drzwiami i czy chcesz, czy nie masz, jako takie pojęcie o tym politycznym świecie... i może to polityczne zawirowanie przyprawić człowieka o ból głowy, do tego gdzieś utajony strach przed tym, co niesie wojna, brak pokoju...
Jesteśmy powiązani małymi lub większymi  "sznurkami" z otaczającym nas światem, bo to przecież nasz świat. W Kamerunie czekamy na wybory nowego Prezydenta, które mają być na początku października. Głową naszego państwa, Kamerun, od 29 lat jest Paul Biya... więc wszystko może się wydarzyć, jak w innych krajach afrykańskich.

To tak, jak w naszej dżungli... wszystko co rośnie jest ze sobą powiązane, nikt i nic nie żyje tylko dla siebie.
I bardzo dobrze się składa, że ten tropikalny las jest pod przysłowiowym nosem... daje wytchnienie przynajmniej mnie, daje sposobność zapomnienia choć na chwilę lub dwie o tym, co trzeba zrobić, gdzie pojechać, z kim się spotkać i przypomina, że świat to harmonia. Więc póki co idziemy do lasu, zakładamy kryte buty, coś na głowę... ja mam zakonny welon, ale kapeluszem nie pogardzę, jedyna okazja, aby się trochę wystroić /śmiech/ i zapomnijmy, że mężczyzni myślą o władzy i wojnie, że w Japonii przecieka reaktor atomowy i moje całkiem małe sprawy: jutro zaczyna się czterodniowa sesja pedagogiczna dyrektorów naszych szkół.

Liany...

Las równikowy, to niesamowite bogactwo.
Najwyżej wznoszą się bardzo wysokie drzewa. Wśród nich znajdują się mahoniowce i hebanowce. Te ogromne drzewa są podporą dla pnączy zwanych lianami, które są władczyniami dżungli. Pnącze o zdrewniałych łodygach wznosi się korzystając z drzew, skał, okręcając się lub czepiając się specjalnymi "wąsami".
Jedna z kameruńskich opowieści mówi, że nie zawsze tak było...
"pewnego razu drzewa wszystkich rodzajów i liana zorganizowały się w jedno przedsiębiorstwo, aby wspólnie pracować na plantacji. Dostojne grono stwierdziło, że praca w grupie jest bardziej opłacalna.
Drzewa pracowały po kolei u innych drzew.

Przyszła kolej na pracę zespołową na plantacji liany. Liana wstała wczesnym rankiem, aby przyjąć w swoje progi pracowników. Do pracy na polu stawiło się tylko jedno z drzew Nkoumkoum. Inne drzewa po prostu zwyczajnie nie przyszły, choć liana pracowała na ich polach bardzo ciężko... dlaczego nie przyszły?
Nkoumkoum pracowało wytrwale do zachodu słońca. Zmęczone, ale zadowolone wróciło do swojej wioski. Liana była zmartwiona nieobecnością innych drzew. Co mogło je zatrzymać - myślała. Wieczorem poszła do wioski drzew z wizytą, aby zobaczyć czy drzewom nie przydarzyło się coś złego. Jaka niespodzianka! Drzewa były zebrane wokół swojego wodza, aby słuchać wieczornych opowieści.


 Zauważyły lianę, która zbliżała się do obozu i zaczęły się z niej naśmiewać. Stwierdziły, że jest za mała, aby im zaszkodzić i nie mają zamiaru z nią współpracować. Pomimo to liana zaproponowała pracę  następnego dnia. Drzewa stanowczo odmówiły. Liana posmutniała i odeszła. Jak one mogą tak postępować - rozmyślała. Po namyśle podjęła decyzję uwięzienia wszystkich drzew oprócz Nkoumkoum"/M.Ondoua/

Dzisiaj w afrykańskiej dżungli możesz zobaczyć, że wszystkie drzewa są skrępowane przez liany różnego rodzaju i dlatego tak trudno wędrować przez busz nie mając ze sobą maczety. A co stało się z Nkoumkoum? /w jezyku francuskim to drzewo nazywa się Bubinga/ Stoi po dzień dzisiejszy samo, nie jest dotykane przez liany, inne krzewy i drzewa. Wokół tego drzewa jest pusto i ma ono swoich strażników, którymi są mrówki. Mrówki wędrują po łodygach, liściach, gałęziach drzewa, jak strażnicy. Najmniejszy kontakt z Bubinga grozi ugryzieniem przez mrówki.
Przez miejscowych Bubinga jest uznawane za mistyczne drzewo, ma kolor bordowy, a drewno z tego drzewa jest bardzo drogie i wartościowe... dlaczego? Bubinga to heban.


na zdjęciu gatunki rosnących u nas drzew


HEBAN to popularna nazwa na określenie drewna, uzyskiwanego z różnych gatunków drzew z rodziny hebankowatych, która obejmuje 450 drzew i krzewów. W tej wielkiej rodzinie znajduje się tzw. hurma, z których tylko kilkanaście jest szerzej znanych i użytecznych.

Heban ma w sobie pewną magię i czar, kojarzy się nieodłącznie z kolorem skory niektórych plemion Afryki. Prawdziwy, najlepszej jakości heban pochodzi ze starych dziko rosnących drzew, jest trudny do zdobycia i bardzo kosztowny. Najcenniejszym darem hebanowców jest ich niezwykle twarde drewno. Myślałam, że heban to czarne drewno. W Kamerunie dowiedziałam się, że heban jest drewnem dwukolorowym. Środek drzewa, jego rdzeń jest czarny natomiast przy korze jego drewno jest jasnego koloru.
Heban może być biały, kremowy, zielony, bordowy, nie butwieje, nie jest podatne na zniszczenie pod wpływem wilgoci.
Jest tak twarde, że nazywają go "drewnem twardym jak kość".
Ze wszystkich drzew hebanowych  największą wartość ma heban czarny.

Znany był już w starożytności. Do dzisiaj znajdziemy figurki, amulety hebanowe sprzed wielu tysięcy lat. Musiałam przyjechać do Kamerunu, aby zobaczyć prawdziwy heban i podziwiać przecudne rzeczy zrobione z tego drewna. Na straganach pod chmurką, w ekskluzywnych sklepach z upominkami i w naszym buszu w chacie pokrytej dachem z palmowych liści można nabyć cudowności hebanowe. W naszych okolicach mamy kilku rzeźbiarzy, którzy robią przeróżne figurki, maski itp. Z hebanu robi się rzeźby, instrumenty muzyczne, figury szachowe, meble. W domu u ks. Biskupa stoją hebanowe słonie i żyrafa...
Słonie - niczego sobie, a żyrafa  ma coś z łabędzia, jak dla mnie.
Misjonarze wyjeżdżając na wakacje do Polski zabierają ze sobą wiele hebanowych cudów, aby obdarować nimi swoich bliskich i przyjaciół.
Czarny heban stosuje się do wyrobu biżuterii... i ta hebanowa rzecz najbardziej cieszy moje niewieście oko. Heban łączy się ze srebrem i koralem tworząc elegancką, egzotyczną kompozycję.
Więc kapelusz już mam, do tego coś na szyję - hebanowe korale a w uszy kolczyki i dama afrykańska gotowa /śmiech/!
Zdziwiona byłam słysząc, że z hebanu uzyskuje się pachnące składniki do wyrobu perfum o nucie korzeniowej.
Po "spacerze" w dżungli wróciłam przypieczona przez słońce, zmęczona upałem i odganianiem różnego rodzaju owadów, ale zadowolona.
Myślę o reaktorach atomowych, których jest trochę na świecie... i nie potrzeba wojny, aby zniszczyć świat wokół nas, bez którego nie sposób żyć... więc póki co podziwiajmy go!!!

I jeszcze jedno... niektóre gatunki hebanowców rodzą przepyszne soczyste owoce o barwie pomarańczowej. Można je jeść na surowo, robić konfitury, suszyć. Smakują, jak słodkie śliwki. Pychota!


 

piątek, 1 kwietnia 2011

Pigmeje z Mayos...

Około 35 km od Doume znajduje się wioska Mayos. Aby do niej dojechać trzeba pokonać bardzo wąską drogę, kilka rzeczek, nad którymi zbudowane są mosty z pni drzew i desek /zamykałam oczy przejeżdżając przez nie, jakby to miało w czymś pomoc/. W porze deszczowej mosty zalane są woda i tylko Pigmeje, którzy znają dżunglę, jak przysłowiową "własną kieszeń" nie zbłądzą i odnajdą drogę... dla nich każda droga w buszu to droga do domu.
Zapewne nie jedno słyszeliście o Pigmejach. Mayos, to wioska w lesie, utworzona sztucznie, aby zatrzymać na miejscu Małych Ludzi, aby uczynić ich ludźmi cywilizowanymi. Czyżby?

W wiosce postawiono szkołę, wybudowano muzeum, które jakoby poświęcone jest kulturze Pigmejów /zawsze zamknięte, a może tylko wtedy kiedy ja tam jestem?/. Państwo wybudowało "szałasy" z betonu, które miały zastąpić "mongulu" - chaty zrobione z gałęzi i liści. Szałasy budowane są wyłącznie przez kobiety.

W Mayos za betonowanymi chatami, w których nikt nie mieszka /bo jak w takiej chacie mieszkać, jak rozpalić w niej ognisko, nie ma naturalnej wentylacji.../, za muzeum wybudowanym z cementu, za chatami z gliny stoją jak za dawnych czasów "mongulu" i wątpię w to, że Lud, który przez wieki żył w swoim własnym świecie, a został przeniesiony w świat zupełnie inny, obcej mu tradycji i kultury jest szczęśliwy.

Wiele się mówi o niszczeniu naturalnego środowiska, wymierających zwierzętach i roślinach... a zapomina się o zagrożonych zagładą ludziach,
którzy nie chcą żyć, jak wszyscy tzw. cywilizowani. Do tych ludzi należą Pigmeje.
W "Current Biology" można przeczytać artykuł o genetycznej historii tego ludu. Pochodzi on od wspólnego przodka, który żył około 50 tysięcy lat temu. Plemię rozpadło się na wiele mniejszych przeszło 3 tysiące lat temu. Uważa się, że Pigmeje żyją wyłącznie w tropikalnej dżungli. Żyją także od zawsze na sawannie. Na całym świecie żyje około 100 tysięcy Pigmejów. Nie mają wspólnego języka i historii. Stanowią małe, odrębne społeczności, które nie wiedzą o istnieniu innych. W świecie żyją trzy grupy Pigmejów:
Mbuti - las równikowy,
Tera Binga - Republika Środkowoafrykańska i
Baka - Gabon i Kamerun.

Baka jest jednym z najstarszych ludów żyjących w Kamerunie. Można ich dzisiaj spotkać w "cywilizowanych wioskach", a także gdzieś tam w dżungli nie poddających się stałemu osadnictwu. Baka pochodzi od słowa "bakama", co w ich języku oznacza: siadać na gałęzi.
Mówią o sobie, że przypominają wędrowne ptaki. Ich ojczyzną i domem jest ocean zieleni przesiąkniętej wilgocią, nad którym górują olbrzymie drzewa, których coraz mniej. Baka, to lud myśliwski, kory zamieszkuje południowo - wschodnie lasy tropikalne Kamerunu.
Trudno określić liczbę plemienia Baka... jedni mówią o 5 tysiącach, inni o 28 tysiącach.
Tropikalny las... w nim znajdują wszystko, co jest im potrzebne do życia. W nim przychodzą na świat, poznają jego tajniki i w nim również umierają. Mężczyźni polują i zastawiają sidła w lasach, używają zatrutych strzał i włóczni. Łowią ryby przy użyciu związków chemicznych pochodzących z roślin. Wpuszczają "truciznę" z prądem wartkiej rzeki. Nietoksyczny związek chemiczny odcina dopływ tlenu, wiec ryby wypływają na powierzchnię wody.
Grupa pozostaje na jednym terenie, dopóki nie wyczerpią się możliwości polowań... i "Wędrowne Ptaki" ruszają dalej, zostawiając swoje "mongulu", bo tak naprawdę las jest ich mieszkaniem, jedynym ich bogactwem. Daje schronienie i wyżywienie. Baka są niskiego wzrostu od 140  do 150 cm. Mały wzrost jest pomocny w życiu i przeżyciu w lesie tropikalnym. Las, który jest domem, jest także przyczyną wielu chorób i nieszczęść... ale gdzie ich nie ma! W naszym cywilizowanym świecie mamy więcej chorób niż Pigmeje... tak sądzę.

W dżungli rośnie niesamowita ilość roślin, które Baka używają do leczenia różnego rodzaju chorób. Zbierają pyszny miodzik i wszystko co się rusza i jest dobre dla podniebienia. Ludzie mówią, że są specjalistami od leczenia bezpłodności, używają do tego celu roślin. Wpadłam w zachwyt nad pięknymi białymi kwiatami i już miałam je wąchać, zrywać... i okazało się, że to trujące kwiaty i można przygotować z nich "piękną" truciznę.
Nie nadaję się na mieszkankę buszu..., ale myślę sobie, że wszystkiego można się nauczyć!
Co jest największym zagrożeniem dla stylu życia dla ludu Baka?

Do dzisiaj Biali wycinają las tropikalny. Dniami i nocami samochody wywożą wycięte drzewa. Wraz z lasem tropikalnym zmniejsza się ilość dzikiej zwierzyny, owoców, dzikich jarzyn.
Firmy wycinające las, które niszczą naturalne środowisko Pigmejów, w sposób pośredni przyczyniają się do zagłady tych Ludzi.
Co to za życie... miało się skrzydła i ktoś wyrwał lotki... jak więc dalej szybować po błękitnym  niebie?
Baka ma bogate życie obrzędowe związane z totemizmem.
Czczą ducha lasu zwanego Jengi, którego traktują jako rodzica i opiekuna. Po każdym owocnym polowaniu następuje taniec dziękczynny zwany Luma, któremu towarzyszą gry na bębnie i śpiewy do białego rana... a potem trudno wstać.
W Bosquet - następna cywilizowana wioska Pigmejów, Siostry Duchaczki prowadza szkołę... trzeba mieć naprawdę powołanie misyjne... dzieci po takiej przetańczonej nocy nie są w stanie uczyć się..., a takich nocy jest więcej niż jedna w miesiącu!
Świat, zdaniem Baka jest pełen duchów, które roztrzygają o losie człowieka. Dzień i noc to dwie różne rzeczywistości. Dwa światy. W opowieściach Pigmejów Baka człowiek wygonił Boga ze swego domu i bóg Komba obraził się i odciął wszystkie mosty łączące las boga Komba z lasem ludzi... i dlatego las pełen jest duchów!

Dzisiaj coraz częściej Baka buduje swoje chaty w pobliżu dróg, aby handlować z osiadłym rolniczym plemieniem Bantu, a mają czym handlować, bo są przecież najlepszymi łowcami i zbieraczami w dżungli!
Baka jest wykorzystywane przez Bantu do pracy na roli, są przez nich poniżani i uważani za podludzi. Bantu biorą sobie kobiety pigmejskie za żony, ale bardzo często je opuszczają. Kobiety wracają do swoich z dziećmi, które otrzymały od Bantu wysoki wzrost... za kilka wieków  nie będzie już Małych Ludzi... a może wcześniej...
 Świt, tak ma na imię kobieta, która powróciła do wioski Mayos z bliźniakami. Dziewczynka i chłopiec... nie mają
jeszcze imion.

Opiekuję się chłopcem, który uczęszczał do szkoły w Nkoum, a teraz uczy się w College Jean Paul II w Doume. Gustaw jest dzieckiem z mieszanego małżeństwa: mama jest z Baka a tata z Bantu. Gustaw nie odziedziczył wysokiego wzrostu po tacie!
Jest bardzo zdolny. Skończył szkole podstawową o rok wcześniej, szukałam pomocy finansowej, aby posłać go do szkoły średniej. Gustaw jest w II klasie College i znajduje się w 3 najlepszych uczniów w klasie. Po kim odziedziczył zamiłowanie do nauki... po mamie, bo jak może być inaczej!

Trzeba go widzieć jak ogląda nowe książki! Ostatnio był u mnie i powiedział, że 23 kwietnia otrzyma sakrament Chrztu i Eucharystii... i bardzo prosi o nowe spodnie, koszulę, buty... Już kupiłam!